Тарихъ пкъыгъохэм алъыхъухэрэ археологхэм яаужырэ IофшIагъэ зыщыдгъэгъуазэ тшIоигъоу Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей шIэныгъэмкIэ иIофышIэу, Урысыем ижурналистмэ я Союз хэтэу, Адыгеим культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу Тэу АслъангущыIэгъу тыфэхъугъ.
- Илъэс къэс Краснодар псыубытыпIэм дэт псым зыкIырагъэчыкIэ, археологием исаугъэтхэр къычIэщыжьых, - къеIуатэ Тэу Аслъан. - Ащ фэдэ уахътэ къызыхэкIыкIэ, тымышIэщтыгъэ пкъыгъоу къэдгъотырэр бэ.
- Мыгъэ шъулъыхъозэ къычIэшъухыгъэр макIэп. Аужырэ лъыхъонхэу Iоныгъом и 19-м зэхэшъущагъэмэ сыда къагъэлъэгъуагъэр?
- Гурыт лIэшIэгъухэм къошынхэр зыщашIыщтыгъэ хьакухэр къэдгъотыгъэх. Тэуехьаблэрэ Нэчэрэзые нахьыпэкIэ зыщыпсэущтыгъэ чIыпIэмрэ ащ фэдэ хьакухэр къащыдгъотыгъэх. Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей ипащэ игуадзэу Шэуджэн Налмэс тэ, археологхэм, къыддыригъашти, гъогу тытехьагъ. ЛэупэкIэ Нурбыйрэ Пщыпый Фатимэрэ купым хэтыгъэх.
- ШъузыщытIэгъэ чIыпIэр къытаIоба.
- Тэуехьаблэ икъохьапIэкIэ псэупIэжъэу Пхъэгъугъапэм пэмычыжьэу хьакухэр къыщыдгъотыхи, пэшIорыгъэшъэу тыуплъэкIугъэх. Мыхэм гъэпсыкIэу яIэр нахь куоу зэтымыгъашIэ хъущтэп.
- Ащ пае сыда гъэцэкIэгъэн фаер?
- Экспедициехэр зэхэтымыщэхэ хъущтэп. ПсэупIэм пэсэрэ лъэхъаным къыщыублагъэу цIыфхэр тесыгъэх. Псым къычIигъэщыгъэхэу къэтыугъоигъэмэ ащыщых Мыекъопэ культурэм хэхьэрэ къошыныр. Ар зэхэдгъэпкIэжьын тлъэкIыщт итеплъэ къэнэным фэшI.
- Къэжъугъотырэ пкъыгъомэ гъогукIэмэ шъуатыращэба?
- Апэу тызэрихьылIагъэмэ ащыщ джэрз пасэм унэм рагъэуцощтыгъэ етIэ гъэжъагъэм хэшIыкIыгъэ хьакум ычIэгъ зытырашIыхьэщтыгъэр. Мыщ фэдэ псаоу нахьыпэкIэ къэдгъотыгъэп. ГъэшIэгъоныр машIор зыщашIыщтыгъэм ышъхьашъо зэфэдэкIэ пIоблэ ужыр къызэрэтенагъэр ары. Ащ къеушыхьаты, илъэс мини 5 фэдизкIэ узэкIэIэбэжьмэ, пIоблэ шIыным адыгэхэр фэIэпэIасэхэу зэрэпылъыгъэхэр.
- Зэфэхьысыжьэу пшIырэмкIэ тизэдэгущыIэгъу тыухы сшIоигъу.
- Нурбый, зы мафэм къыкIоцI къэтлъэгъугъэм экспедицие зэгъэфагъэ ищыкIагъ, ыуплъэкIун фаер бэ. Ар зэхэтымыщэмэ, тилъэпкъ итарихъ щыщэу чIэтынэщтыр зыфэдизыр зыми ышIэрэп.
Археологхэм къагъотырэ пкъыгъохэр Адыгэ Республикэр загъэпсыгъэм ия 21-рэ илъэс пагъохых. ТапэкIи тылъыхъощт, лъэпкъым ишIэжь зыкъедгъэIэтыщт.
- ШъуигухэлъышIухэр Тхьэм къыжъудегъэхъух.
- Тхьауегъэпсэу.
ЕмтIылъ Нурбый
Адыгэ Макъ