Адыгэмэ янысэщэ джэгухэр ыпэкIэ зэрашIыщтыгъэмрэ джырэ уахътэм зэрэрагъэкIокIхэрэмрэ зэфэмыдэ пчъагъэхэр хэлъы хъугъэ. Ау мы ыужырэ илъэсхэм адыгэ ныбжьыкIэхэр къэзэрэщэ хъумэ ижърэ хабзэхэр нахь агъэцэкIэным егугъыхэу хъугъэхэу хэкурысыбэхэм къыхагъэщы. ГущыIэм пае, пшъашъэм саер ыщыгъэу дэкIоныр нахьыбэмэ къыхахмэ, кIалэхэми цыер зыщалъэу къыхэкIы хъугъэу цIыфмэ къаIо.
ЫпэкIэ зэнэIосэныгъэр, зэдэгущыIэныгъэр, пIэлъэ зэфэшIыныр нахьыбэрэмкIэ хэхыгъэ пшъэшъэ унэмэ къащыхъущтыгъэ. Джырэ мафэхэмкIэ, узыщыфэе чIыпIэм - интернетым, шхапIэм, урамым, тучаным, мэфэкI горэхэм нэмыкIхэми къащыхъун ылъэкIыщт.
Адыгэ джэгум къыхеубытэ– нысащэр. Мы мафэм пшъашъэм дэжь макIохэшъ кIалэм иунэ ар къащэ. Нысэр иунэ къызыращкIэ пэрыохъу зыщэхэрэм фэхъух пшъашъэм иIахьылхэр. Ахэм етIанэ мылку гъэнэфагъэхэр аратыхэшъ, ку псынкIэхэу зэрысхэр благъэкIых. Пшъашъэр кIалэм дэжь защэкIэ ащ иIахьыл хъулъфыгъэ зы – тIу лъагъакIо еупчIынхэу, къинэнэу унэгъуакIэм фаемэ-фэмыемэ.
Нысэр унэм зыращэкIэ къогъум къуагъэуцошъ IэшIу-IушIухэмрэ ахъщэхэмрэ ышъхьэ къыратэкъохы. Нысэщэ джэгум игъо къызыскIэ агъэмэфэкIы: къэшъох, уасэ къаты. Ащ ыуж нысэу унэм къыращыгъагъэр ращэжьы. Ныоежьэжьыри, лъэпэхадзэри адыгэ джэгухэм къадхэлъытагъ. Осэ хьыныр, нысэм ищыгъынхэр къэщэжьыгъэныр, ар тщасэ щэныр зыфэпIощтхэри джэгу хабзэм хэтых.
Нэчыхь тхынри мэщытым джы нахь къаштэжьэу укIэлъыплъэн плъэкIынэу цIыфмэ къаIо.
ДжырэкIэ джэгухэр мэфитIум рагъэхъужьхэрэп нахьыбэрэмкIэ. Ащ къыкIоцI фэIо-фашIэхэр зэкIэ зэшIуагъэкIыным игъо фефэх, къыхагъэщы Адыгеим щыпсэурэ бэхэм. Фитыныгъэ Радиом игущыIэгъугъэу, Адыгэ лъэпкъ музеим щылажьэрэ Дзыбэ Заремэ къыхегъэщы, зэблэхъуныгъэхэм зэкIэм уязэгъынэу зэрэщымытыр:
Дзыбэ Зарем: Джэгухэр зэрашIыхэрэм, шъыпкъэу пIощтмэ, сырыразэп.э Сыгу римыхьэу хэлъыр пшъашъэхэр ежь-ежьэу къызэрэтелъадэхэрэр ары къэшъонхэу. Уадыгэ пшъашъэмэ ар къезэгърэп. Нахьыбэу адыгэ шъуашэхэр ащыгъэу къэзэрэщэ хъугъэхэшъ – сегъэгушIо. Джы дэдэм нысэм икъэгъэгъэ Iэрам аIошъ зыгорэ къырагъэжьагъ. Ащ зи дэц хэмылъынкIи хъун, арау ыпэрэм нысэм ипаIо къыщахыти, пшъэшъэ зидэмыкIом щалъэщтыгъэ къымышIэу. Тэри ащ фэдэхабзэ тиIэмэ нэмыкIмэ яшэн пштэн фая?
Фитыныгъэ Радио: Хъулъфыгъэми адыгэ цыер зыщалъэукъащэ хъумэ зырыз-тIурытIоу къыхэкIэу хъугъэ. АщкIэ о сыд уиеплъыкIэр?
Дзыбэ Зарем: Цые фыжьыр зыщызылъэщтыгъэхэр пщыхэр ары, ари мэфэкI мафэхэр ары. КIо пщыхэр щыIэжбхэп, арау цые фыжьыр пщыгъмэ дахэу къэлъагъо. Сыд пае ар уинысащэкмэ зыщымылъэщта?
Фитыныгъэ радио: Адыгэхэм ыпэрэм джэгухэр мэфищым щыкIидзэу илъэсым нэс рагъэкIокIыщтыгъэ. Джы мэфитIум къыкIоцI зэкIэ ашIы. Ар сыдым къыхэкIэу уеплъра?
Дзыбэ Зарем: Ар къызхэкIрэр, сызэреплъырэмкIэ, экономикэм ылъэныкъокIэ тищыIэныгъэ нахь къины хъугъэ. ЯтIонэрэмкIэ, чылэм удэсы зыхъукIэрэ къины джэгур пшIыныр. Ыпэрэм джэгум щешъощтыгъэхэп. Джы тхьэмафи-тIуи чылэр къыптегъэогъэныр къины.
Чылэхэмрэ къалэхэмрэ адыгэмэ джэгухэр зэрэщашIхэрэр зэфэдэп. Къуаджэм дэсхэм анахьыбэу яунэ щагу джэгур дашIыхьэ. Къоджэдэсмэ – шхапIэм зэкIэ рагъэблэгъэнышъ, ащ джэгур щагъэмэфэкIыныр нахьыбэрэмкIэ къыхахы. Фитыныгъэ Радиом игущыIэгъугъэ Адыгэ лъэпкъ музеим щылажьэрэ Дзыбэ Заремэ зэрилъытэрэмкIэ, уиунэ джэгур щыпшIымэ нахьышIоу ары, сыда пIомэ хъярыр ащ къенэ, еIо бзылъфыгъэм.
Фитыныгъэ Радио, Щэрджэс Ларис